Traktaty chińskie "Sztuka wojny" i "Metody wojskowe" z komentarzem to książka, do której chętnie powracam. Szukając inspiracji otwieram ją kilka razy w przypadkowym miejscu lub przeglądam spis treści budując 3 - 5 - 7 składnikowe zestawy.

PRÓŻNIA I MATERIA rozdział z "Sztuki wojny" to dla mnie zapis poniższych tez lub haseł:

• kto pierwszy / ten lepszy!
• wroga zachęcaj lub odstręczaj!
• wypoczętego zmęcz, najedzonego przegłódź, stojącego pogoń...!

Skuteczny wódz (człowiek) jest mistrzem zdolnym do stosowania "nieograniczonych ilości" alternatyw, których druga strona nie zdoła skopiować BO ZAWSZE MOGĄ BYĆ INNE! Zdaniem Sun Tzu - zdezorientowany i niepewny zawsze zostanie pokonany.

Dla współczesnego czytelnika zapis myśli autorów oraz komentarze są ważne jako alternatywy jego przemyśleń.

Michał Zalewski, autor "Ciszy w sieci", jest samoukiem. O sieciach komputerowych i bezpieczeństwie przesyłanych w nich danych wie tyle, ile udało mus się dowiedzieć w trakcie wieloletniej praktyki. Stąd wynika ogromna siła tej książki, czyli ukierunkowanie na rozwiązywanie konkretnych problemów związanych z sieciowymi zagrożeniami i ucieczka przed nadmiernym teoretyzowaniem. Mamy więc do czynienia z żywym językiem (tytuł jednego z rozdziałów brzmi: Zaawansowane techniki liczenia baranów!) i rzeczywistymi zagrożeniami. To obowiązkowa pozycja dla każdego miłośnika Internetu.

Wywiad dziennikarski jest wielką i ciągle niedocenianą sztuką. Chyba zbyt często uważa się, że wystarczy znaleźć interesującego rozmówcę, przygotować kilkanaście pytań, poznać parę podstawowych chwytów interakcyjnych, by odnieść sukces. Tylko potem telewidzowie zasypiają już w czasie emisji czołówki programu, a czytelnicy odwracają głowę ze wstrętem po lekturze kilku zdań. Nie przyciągnie bowiem uwagi ten, kto nie wypracował własnej filozofii istnienia. Może z tego powodu zalewani jesteśmy banalną, powierzchowną refleksją, w której nie widać trwałego, chociaż niekoniecznie wiecznego, sensu.

Grzegorz Miecugow, znany dziennikarz i publicysta, rozpoczął w grudniu 2003 roku w TVN24 rozmowy ze sławnymi ludźmi. Ich cykl, ładnie zatytułowany "Inny punkt widzenia", nagrywany jest zwykle w przytulnym wnętrzu warszawskiej kawiarni "Antrakt", chociaż kilka ważnych spotkań odbyło się w prywatnych domach, między innymi u Stanisława Lema i Andrzeja Stasiuka. Rozmowy, które trwają zawsze czterdzieści pięć minut, są nagrywane, ale nigdy nie poddawane skrótom. Udzielający wywiadu nie są zatem narażeni na szok, porównując wrażenia ze spotkania z jego ostatecznym efektem.

W książce "Inny punkt widzenia. Rozmowy o współczesnym świecie" znalazł się zapis dwudziestu jeden spotkań z nagranych ponad siedemdziesięciu, najpewniej najciekawszych, chociaż kryteria wyboru nie zostały ujawnione. Zaletą tomu jest możliwość takiej lektury, którą umownie można nazwać "skokami po tematach", większość bowiem rozmówców Grzegorza Miecugowa to osoby publiczne, których osobowości, domeny, a nawet pasje, są zazwyczaj dobrze znane. Czytelnik dokonuje wyboru wywiadu biorąc pod uwagę własne zainteresowania, warte rozstrzygnięcia egzystencjalne wątpliwości, a nawet chwilowy nastrój. Jest to lektura niespieszna i refleksyjna.

Ja tradycyjnie zacząłem od rozmowy ze Stanisławem Lemem i Ryszardem Kapuścińskim, by potem przejść do Władysława Bartoszewskiego, Jerzego Pilcha, Andrzeja Stasiuka, Aleksandra Wolszczana, Anny Dymnej, Jana Nowickiego, Jacka Hołówki, Krystyny Jandy i Marka Kondrata. Z ogromną przyjemnością przeczytałem też wywiad z Krzysztofem Majchrzakiem, którego poznałem w 1964 roku na letnich wakacjach w Świnoujściu. A jest co czytać, gdyż poza tym można poznać przemyślenia Ewy Bem, Grzegorza Jarzyny, Ewy Łętowskiej, Krzysztofa Pawłowskiego, Wojciecha Manna, Krzysztofa Materny, Zbigniewa Preisnera, Roberta Korzeniowskiego i Bartosza "Fisza" Waglewskiego.

Grzegorz Miecugow jest rozmówcą dyskretnym i taktownym, ale widać, na szczęście, jego intelektualne obsesje: rozumienie i odmiany polskości, polska kultura narzekania, wszechświat i oczywiście magia Krakowa. Sięgając po tę książkę możemy przy okazji zrozumieć, jak ważne jest wybicie się na myślową niezależność. Kiedy to osiągniemy, wszystko potem jest już proste. A może tylko prostsze?

Prezes jednej z firm alkoholowych opowiada, że gdy wprowadzał woje wyroby na amerykański rynek, wyczuł na spotkaniu z klientami, że Ci chcą usłyszeć od niego jakąś fajną historię, nieważne czy prawdziwą czy nie. Więc opowiedział im, że jego wódki są tak wspaniałe, bo ziemniaki do produkcji spiritusu zbierają o wschodzie słońca polskie dziewice. Uwierzyli - i zaczęli kupować polskie wódki.

Seth Godin, amerykański guru marketingu, w swoim najnowszym bestsellerze "Marketerzy kłamią" (polskie wydanie Helion, 2005r.) przytacza dziesiątki podobnych historyjek i udowadnia, że marketerzy... nie kłamią, tylko zaspokajają oczekiwania swoich klientów. Tak naprawdę kłamią konsumenci i to im kłamstewka są potrzebne.

Książka opowiada o działaniach marketingowych, których pragną i w które chcą wierzyć klienci.

Rozmowy wbrew modom i pod prąd. Prowadzone ze spokojem, taktem i wyczuciem. Z szacunkiem do rozmówcy i tematu. Nie przystające do dzisiejszego szybkiego i powierzchownego świata mediów, gdzie brakuje miejsca na oddech. "Inny punkt widzenia" Grzegorza Miecugowa to program przeznaczony dla tych, którzy pragną się w tym codziennym biegu zatrzymać. Choć cykl emitowany jest w TVN 24, nie chciałbym być posądzany o autopromocję. Spróbuj´ jedynie podkreślić wyjątkowość tego, co robi Grzegorz, tym bardziej, że rozmowy ukazały się ostatnio w postaci książki.

Szczególni są już sami rozmówcy. Ludzie niebanalni, z autorytetem, doświadczeniem, oryginalnym spojrzeniem na świat, życie, sztukę czy politykę. Wśród nich Władysław Bartoszewski, Ryszard Kapuściński, Zbigniew Preisner, Anna Dymna, Jan Nowicki, Krzysztof Majchrzak, Aleksander Wołszczan.

Tematy rozmów. Choć Miecugow ociera się o to, co rozmówcy na co dzień robią i kim są, zawsze jednak koncentruje się na człowieku, współczesności i ich wzajemnych relacjach. Padają pytania o sprawy zasadnicze, ale nie ma tu ciągnięcia nudnych wywodów filozoficznych.

Ryszard Kapuściński: "Niebezpieczeństwem dla ludzi żyjących w dzisiejszej cywilizacji jest bierność i możliwość zagapienia się. W dawnych kulturach, dawnych okresach historycznych wszystkiego było mało i wszystko było bardzo zhierarchizowane, ustabilizowane. Historia rozwijała się strasznie (...) Raptem w XX wieku, a zwłaszcza teraz, przez ostatnie lata, spada na tak nieprzygotowanego człowieka ogromna ilość danych, ryzyka, sytuacji niejasnych, nieznanych, nowych."

Zbigniew Preisner: "Przestaliśmy ze sobą rozmawiać, bo wysyłamy SMS-y, przestaliśmy czytać książki, bo oglądamy telewizję. Przestaliśmy interesować się tym, co dzieje się u sąsiada, ponieważ oglądamy Big Brothera".

Styl prowadzenia rozmowy znacznie odbiega do promowanego dziś w telewizji agresywnego wywiadu. Miecugow przede wszystkim daje gościom wypowiedzieć się. Nie przerywa im zdania w połowie, nie szuka potwierdzenia swoich tez.

Rozmowy odbywające się najczęściej w warszawskiej kawiarni "Antrakt", zawdzięczają swój nastrój temu miejscu. Kawiarnia otwiera gości, daje im możliwość mniej zobowiązującego zachowania się przed kamerą, która spina nawet największych zawodowców.

Przerzuconym na papier rozmowom na pewno jednak czegoś brakuje. Z wymienionych powyżej zalet "Innego punktu widzenia" to atmosfera traci najbardziej w wydaniu książkowym. Trudno bowiem przenieść na papier gest, grymas, błysk w oku. Nie zmniejsza to wartości lektury. Książka daje bowiem możliwość zastanowienia się nad wypowiedzianą myślą, powrotu do niej po tygodniu, roku, dziesięciu latach.