A jeśli nie trzeba się uczyć

- Proszę Pani, Proszę Pani! - Tak, Tadziu? - A tak właściwie dlaczego musimy chodzić do szkoły? -Tadziu, mój drogi. Szkoła pomaga nabyć wiedzę i kompetencje, które w przyszłości pomogą Wam odnaleźć się w świecie. Poza tym możecie się dzięki niej nauczyć wielu przydatnych umiejętności, dzięki którym stajecie się mądrzejsi. Nauczycielka Tadeusza oczywiście miała rację, kiedy odpowiedziała mu w taki sposób. Funkcje szkoły i jej użyteczność są nieprzecenione. Jej uczeń zdawał się jednak nieusatysfakcjonowany. Ciekawość, która zrodziła zadane pytanie, domagała się czegoś więcej, czegoś z zupełnie innego poziomu abstrakcji, dlatego podopieczny Pani Haliny ponowił swoje pytanie, dając tym samym wyraz swojej- tak charakterystycznej dla siedmiolatków - przenikliwości: - No tak, ale dlaczego? Pani Halina, zbita już nieco z pantałyku, poczęła poszukiwać odpowiedzi, a żeby dać sobie więcej czasu i zawęzić obszar dociekań, poprosiła Tadzia wte słowa: - Tadziu, ale co dlaczego? - Dlaczego to wszystko? Nauczycielka - pomimo pozornej niejasności zadanego przez swojego ucznia pytania - zaczęła domyślać się skrywanej za nim ciekawości: W rzeczy samej, czy na pewno musimy się uczyć? Czy warto było tworzyć świat tak wysoce skomplikowany, by umiejętność poruszania się w nim wymagała wieloletniej edukacji? Czy wyobrażenie sobie świata kontrfaktycznego, w którym człowiek nie musi się uczyć (w szkole, bo o to chodziło młodemu Tadeuszowi), jest apriorycznie niemożliwe? Czy możemy sobie w ogóle pomyśleć człowieka, który bez uczenia się wyszedłby poza świat pierwotnych instynktów? Czy człowiek musi się uczyć, aby być człowiekiem?. - Tadziu, czy chciałbyś zapytać: a co jeśli nie trzeba się uczyć? - Tak, proszę pani! Dokładnie o to! Są takie pytania, które towarzyszą nam przez całe życie. Robią to, ponieważ nie ma na nie gotowych odpowiedzi, chociaż pozornie wydawać może się inaczej. Dziecięca ciekawość jednego z uczniów klasy 1C wyciągnęła to pytanie na powierzchnię świadomości Pani Haliny, która chcąc odszukać na nie odpowiedzi nieuchronnie mnożyła kolejne pytania, mające (na tyle, na ile to możliwe) przybliżyć ją do upragnionej (już nie tylko przez Tadzia) odpowiedzi. W obliczu tak głębokiego pytania postanowiła odwołać się do starej mądrości, która głosi, że co dwie głowy to nie jedna. Drugą głową w tej historii był oczywiście Tadeusz, który miał w tej materii już spore osiągnięcia wszak to jego niewinne pytanie rozpoczęło cały ten namysł. Książka Tadeusza Sławka w żadnym razie nie oferuje gotowej odpowiedzi na pytanie, które stawia w swoim tytule. Nie do końca wiadomo nawet, czy jest to pytanie w końcu brak w tytule znaku zapytania, którego od pytania się oczekuje. A jeśli jest to pytanie, to jakiego rodzaju? Raczej nie retoryczne, skoro odpowiedź na nie nie jest oczywista jak 2 + 2. Sławek przedstawia czytelnikom książkę, która dekonstruuje tak bliskie nam pojęcia jak chociażby uczenie się i edukacja, rzucając na nie naprzemian nieco cienia i światła. Problematyzacja tych oczywistości pozwala na głębsze ich zrozumienie. Nawet jeśli efektem końcowym nie jest ostateczna odpowiedź, to lektura pracy Sławka dokonuje w czytelniku konwersji na sprawy tak ważne jak edukacja, pozwalając ujrzeć je w zupełnie innym świetle. Numer zamówienia: G01022489961